Blog #2: Maayke de Vries – Standplaats Seattle – Gescheiden maar Gelijk

De vraag “hoe gaat het?”, wordt door mijn collega Mr. Snead steevast beantwoord met: “beter dan fantastisch, dankje”. Mr. Snead is een Afro-Amerikaanse geschiedenisdocent en mijn vrolijkste collega. Docenten spelen een belangrijke rol in het creëren van een gemeenschap op school; invloedrijk is de identificatie van studenten met hun docenten. De etniciteit van docenten speelt daarbij een aanzienlijke rol, vandaar dat een Afro-Amerikaanse docent als Mr. Snead zo cruciaal is. Het levensverhaal van Mr. Snead maakt hem, naast een geweldige collega, ook een historische bron. Vandaar dat ik hem een aantal vragen heb gesteld over zijn eigen levensgeschiedenis en de manier waarop hij geschiedenis geeft. Deze blog is het eerste deel van het interview dat ik met Mr. Snead gehouden heb.

Eddie Mack Snead werd geboren in McIntyre (Georgia) op 15 juli 1950. Op dat moment werden de Jim Crow-wetten nog volop nageleefd. De Jim Crow-wetten waren een wettenstelsel in de zuidelijke staten van Amerika dat segregatie tussen de witte en Afro-Amerikaanse bevolking in stand hield vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw tot het einde van de jaren zestig in de twintigste eeuw. Ook in Georgia leefden Afro-Amerikanen en de witte bevolking totaal gescheiden van elkaar: restaurants, bioscopen en zwembaden waren alleen toegankelijk voor witte mensen. Daarnaast werd de Afro-Amerikanen hun stemrecht ontzegd. Mr. Snead zei het volgende hierover:

Kijk, ik groeide op tijdens de Jim Crow-wetten. Het was totaal gesegregeerd en we waren heel heel erg arm. Wij waren zo arm, ik had het toentertijd niet eens door. Wij hadden geen badkamer in ons huis, we hadden geen stromend water, we konden niet douchen, maar we gooiden water in een ton en soms gebruikten we hetzelfde water voor alle broers en zussen, geloof jij het?

De Jim Crow-wetten waren een compromis tussen de noordelijke en zuidelijke staten van Amerika nadat het zuiden de burgeroorlog had verloren in 1865. Om de relatie tussen noord en zuid te versoepelen besloten de noordelijke staten dat de emancipatie van de vrij verklaarde tot slaaf gemaakten geen prioriteit meer was. In 1865 werd slavernij officieel afgeschaft, ook in de zuidelijke staten van Amerika. Op dat moment waren er zo’n vier miljoen tot slaaf gemaakten op de katoenplantages in deze zeven staten. De afschaffing van de slavernij leidde tot grote ontevredenheid onder de Zuidenaren, aangezien zij de oorlog waren begonnen om “hun manier van leven” (plantage economie) te beschermen tegen het abolitionistische Noorden. Als wraak hiervoor werd, gedurende de jaren ‘70 van de negentiende eeuw, discriminatie semi-legaal in de zuidelijke staten, onder het mom: gelijk maar gescheiden. Staten konden en kunnen hun eigen wetten invoeren, aangezien de federale overheid in Washington een beperkte mogelijkheid heeft om te interfereren met de wetgeving in de afzonderlijke staten. De Jim Crow-wetten waren voor de voormalige plantage eigenaren de manier om white supremacy in stand te houden. Mr. Snead was zich als kind gedeeltelijk bewust van deze segregatie:

Weet je, ik was me er niet goed bewust van, maar ik vertel je nu hier wat mijn grootmoeder altijd tegen ons zei. Wij liepen altijd naar de busstop om naar school te gaan, het was misschien een mile verderop en mijn grootmoeder [..] woonde aan dezelfde straat als de witte school en de busstop. Mijn grootmoeder zei altijd: “ga niet naar die kant van de straat, omdat…” Nou ze vertelde ons niet de reden. Ze zei: “ga niet naar die kant van de straat, houd je black asses aan de zijde van je oom’s winkel.” Ze zei: “Als je witte meisjes ziet, kijk niet naar ze.” Dat is wat ik geleerd heb toen ik opgroeide. […] Als we aan die kant van de straat waren en we zagen er één aankomen dan stopten we om deze voorbij te laten gaan, maar we wilden echt niet naar hen kijken.

Het leven van een Afro-Amerikaan was niks waard voor de autoriteiten, Mr. Snead vertelde over lynchpartijen die veelvuldig voorkwamen. Zelf schat hij het aantal vermoorde Afro-Amerikanen tussen de 40.000 en 50.000 gedurende het Jim Crow tijdperk. Vandaar dat mannelijke Afro-Amerikanen gewaarschuwd werden om witte meisjes en vrouwen vooral te ontwijken, aangezien één blik letterlijk dodelijk kon zijn. Het slavernij verleden was niet ver weg in McIntyre, ook al waren Afro-Amerikanen en de rest van de bevolking volgens het 13^e, 14e, en 15^e amendement van de federale wetgeving (constitutie) gelijk. Mr. Snead legt uit waarom:

Ook al waren we erg arm […] we hoefden niet voor eten te bedelen omdat mijn folks voedsel verbouwden, eigenlijk alles dat we aten. Ik denk dat mijn grootmoeder ongeveer 200 kippen had, en zij en mijn moeder zo’n 50 kalkoenen. We hadden zelfs een ezel, we moesten ook ploegen, zodoende zorgden we zelf voor ons voedsel. Maar ik haatte dat werk, weet je, voor mij was mijn leven één stap boven slavernij. Het Jim Crow tijdperk samen met het harde werk dat mijn vader ons liet doen, was enkel een stap van slavernij verwijderd.

Deze gang van zaken was mogelijk omdat de federale overheid in Washington weinig motivatie had om het leven van de Afro-Amerikanen te verbeteren in het Zuiden, aangezien de staten tot op een zeker hoogte autonomie hadden. Pas in de jaren ’60 van de twintigste eeuw, als gevolg van de de burgerrechtenbeweging, voelde Washington de druk om de gang van zaken in het Zuiden kritisch te bekijken. Een schrijver die tegenwoordig de Afro-Amerikaanse visie verwoordt is Ta-Nehisi Coates, in zijn boek “between the World and Me” refereert hij expliciet naar de, nog steeds, eenvoud waarmee Afro-Amerikanen door de Amerikaanse overheid van het leven worden beroofd. Ook Mr. Snead maakt de link met het heden: het politiegeweld, maar nog erger is het enorme aantal Afro-Amerikanen dat in de gevangenis zit en uiteindelijk de doodstraf opgelegd krijgt. Deze ontwikkelingen worden ook wel de Nieuwe Jim Crow-Wetten genoemd. De harde aanpak van de politie jegens Afro-Amerikanen en het racisme, dat ook tijdens de huidige verkiezing van de presidentskandidaten de kop op steekt, wordt vaak door Amerikanen van verschillende etniciteiten om mij heen gezien als reactie op de verkiezing van Barack Obama als president van Amerika. Racisme speelt en speelde, helaas, een aanzienlijke rol in de Amerikaanse samenleving mede als gevolg van een gewelddadig slavernijverleden en de burgeroorlog die vooraf ging aan de afschaffing ervan. Voor Mr. Snead was basketbal zijn redding, hetgeen dat hem uiteindelijk richting het docentschap leidde ongeveer twintig jaar geleden.

Wordt vervolgd.