Dr. Melissa Weiner: De verbeelding van slavernij in Nederlandse basisschoolboeken vanaf 1980

Hoe om te gaan met het slavernijverleden in de klas? Op 2 oktober wordt in samenwerking met het Wolfert van Borselen college en het Nationale Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (NiNsee) de tweede workshop “onderwijs en slavernij” gehouden. Ter inspiratie alvast het artikel van professor Melissa Weiner over de verbeelding van slavernij in Nederlandse basisschoolboeken vanaf 1980.

Melissa Weiner, slavernij in Nederlandse basisschoolboeken (2014)

Schoolboeken zijn rasgevoelige teksten, die ons veel leren over collectieve herinneringen aan slavernij en kolonialisme. Over hoe een natie zichzelf wil herinneren.

De Nederlanders zijn al heel lang bezig slavernij collectief te vergeten. Terwijl het onderscheid naar ras juist eeuwenlang fungeerde als principe, als norm in de organisatie van de koloniale overheersing van de West-indische gebiedsdelen en Suriname.

Recentelijk zijn de Nederlanders gestart met het benoemen van hun slavernijgeschiedenis; een belangrijke eerste stap. Het is belangrijk te onderkennen hoe de erfenis van de slavernij tot de dag van vandaag doorwerkt, door de manieren van denken, spreken en communiceren, in de levens van Afro-Nederlandse afstammelingen van tot slaaf gemaakte Afrikanen, én witte Nederlanders.

Dit artikel gaat over een onderzoek naar alle Nederlandse geschiedenisboeken, vanaf 1980 gebruikt in het basisonderwijs. Door analyse van de inhoud en verhaallijnen, wordt onderzocht hoe slavernij en de rol van Nederlanders in de slavenhandel en slavernij worden verbeeld, en hoe slavernij wordt herdacht. In hoeverre zijn schoolboeken geschreven vanuit een kunstmatig kolonialistisch gedachtengoed, waarmee het collectieve vergeten van slavernij eerder wordt verergerd dan tegengegaan? En dat in een land waar het begrip ras wordt ontkend, terwijl sociaal-economische ongelijkheden duidelijk samenhangen met ras.

Dominant in de schoolboeken is een eurocentrische macro-geschiedenis over de wording van Europa, en als ware Europeanen een soort apart ras. Het kleine Nederland wordt als onbeduidende speler neergezet in de Europese slavernijgeschiedenis; het lot van Afro-nederlanders als absoluut noodzakelijk, onafwendbaar.

De uitkomsten zijn van enorm belang voor Nederland en andere landen met een slavernijgeschiedenis. De verhalen en geschiedenissen in schoolboeken beinvloeden vele  generaties van scholieren. En zij zijn het die ons overheidsbeleid maken, lokaal en nationaal, over (raciale) minderheden, identiteiten en ideologieën.

Lees het gehele (Engelstalige) artikel  hier: Weiner DBR Forthcoming.