Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Wilma Gillis

‘Hoe modern en succesvol je ook bent, je hebt altijd een verleden’

‘De oma van mijn oma was slavin. Ik heb een omslagdoek van haar die waarschijnlijk als hoofddoek is gebruikt in de slavernijperiode. Die heb ik geërfd van mijn moeder. Zij heeft hem weer van haar moeder gekregen en ik ga hem zeker doorgeven aan mijn dochter. Tijdens mijn trouwen droeg ik hem over mijn schouder als een soort sjerp. Voor mij heeft die doek een heel bijzondere betekenis. Ik ben er heel er zuinig op, want het is mijn connectie met mijn voorouders. Ik weet  dat slavinnen ze op heel bijzondere manieren vouwden. Iedere vouw had een andere geheime betekenis die de plantage-eigenaar niet kende. Zo konden ze toch met elkaar communiceren en elkaar boodschappen doorgeven. Bijzonder toch?’

‘En dan heb ik er ook nog een speciale ketting bij. Ook van de oma van mijn oma. Hij is gemaakt van zwarte glimmende steentjes. Een soort glas grit. Een hele tijd geleden deed mijn buurvrouw een keer de deur open en toen zag ik dat ze dezelfde soort ketting om had. Ik was stomverbaasd. Ze vertelde me dat die steentjes uit Zeeland komen. En direct was de link helder. De Zeeuwen waren heel actief in de slavenhandel. Die steentjes werden als ruilmiddel gebruikt. Zo zijn ze dus ook in Suriname terechtgekomen.’

‘We moeten  stilstaan en leren van wat er is gebeurd.  Je moet weten wat de drijfveren zijn van bepaalde families en waarom mensen zijn zoals ze zijn. Mijn eigen familie heeft bijvoorbeeld een stuk grond van tachtig hectare in Suriname. Mijn overgrootopa heeft dat net na de afschaffing van de slavernij voor zijn familie gekocht, zodat we daar veilig konden zijn en nooit meer in slavernij hoefden te leven. Die grond is heel slecht bereikbaar en helemaal overwoekerd. De familie doet er op dit moment niks mee. Terwijl we dat eigenlijk wel aan mijn overgrootopa verplicht zijn.’

‘Mijn voorouders zijn voor mij ontzettend belangrijk. Want hoe succesvol en modern je ook bent, je hebt altijd een verleden. Ik vind het heel goed om te weten wat voor moeite zij hebben gedaan. Daar ben ik trots op. De slavernijtijd is voor Nederland uiteraard een periode om helemaal niet trots op te zijn. Het jammere is dat veel Nederlanders er maar weinig vanaf weten. Het  zit nauwelijks in de scholing en dat is slecht. Kijk wat Balkenende zei over de VOC mentaliteit. Iemand die zo belangrijk is voor het land en die dan zoiets doms zegt. Logisch dat iedereen toen ging steigeren. Ik vind het jammer dat de geschiedenis niet heel goed is verspreid. Kinderen moeten weten wie ze zijn, waar ze vandaan komen. De slavernij heeft voor een deel ons leven bepaald. Natuurlijk moet je niet in de slachtofferrol blijven hangen en de problemen van vandaag één op één koppelen aan het verleden- maar je moet het ook niet uit de weg gaan.’

Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Lionel Martijn

‘Door mijn lichte kleur heb ik een enorme bewijsdrang naar beide groepen’

‘Hoe ijverig je ook studeert,  hoe hard je ook werkt, hoe goed je je kinderen ook opvoedt, als afro-nazaat dring je niet makkelijk door tot het witte bolwerk. De ongelijkheid blijft. Het lastige is dat veel nazaten maar weinig hebben meegekregen van wat er exact is gebeurd.  Ze zijn vaak hier geboren in een gemeenschap waar ze eigenlijk niet thuishoren, maar ze weten niet waarom. Dan krijg je schizofrene mensen met gespleten persoonlijkheden. Daar zit vooral mijn pijn. Het emancipatieproces is nog lang niet klaar. Daarom is het zo ontzettend belangrijk om vieringen als Keti Koti levend te houden.’

‘Die gespleten persoonlijkheid slaat voor een deel ook op mij zelf. Ik kom uit een ‘gemengd bloed’ familie. De slavenhouder in Curaçao, waar ik geboren ben, heeft een kind verwekt bij een slaaf en dat waren mijn voorouders. Daardoor zijn sommigen in de familie ook zo licht en anderen iets bruiner. Hoe lichter hoe beter, zeggen ze in bepaalde kringen. Dat was in de slaventijd ook al zo. Als kind of geliefde van de slavenhouder hoefde je niet meer keihard op het land te werken maar kwam je als dienstbode in de huishouding terecht, waar je vaak misbruikt werd. Mijn beide overgrootvaders waren waarschijnlijk slavenhouders. Het is nooit helemaal uitgezocht maar het zou wel verklaren waarom ik zo licht ben en bij geen enkele groep ingedeeld kan worden. Door mijn lichte kleur heb ik een enorme bewijsdrang gekregen naar beide groepen toe. Zowel de blanken als de zwarten wantrouwden of discrimineerden mij. Toen ik politiek bestuurder was, zagen mijn landgenoten me vaak als spion, als overloper. Als kind had ik daar ook last van en maar weinig echte vriendjes. Soms werd ik zelfs macamba genoemd en gezien als indringer. Die gespletenheid heeft mijn karakter gevormd.’

‘Jongeren van vandaag de dag zitten met een soortgelijk dilemma. Ik zie daarbij wel een groot verschil tussen Surinaamse en Antilliaanse jongeren. Surinaamse jongeren zijn meer bewust met hun geschiedenis en achtergrond bezig. Antillianen hameren vooral op wat hen is aangedaan. Ze blijven iets meer in die slachtofferrol. En dan is het heel lastig om verder te gaan. Ze moeten bewust worden dat respect niet iets is wat je krijgt door met je vingers te knippen. Je moet het verdienen en afdwingen. En als je weet wat je afkomst is, dan wordt het een stuk makkelijker om uit te vinden wie je bent.’

‘Excuses zijn er nooit ruimhartig geweest vanuit de Nederlandse regering. Financiële compensatie staat voor mij niet voorop maar het is wel een doekje voor het bloeden. Het lijkt mij echter ingewikkeld om vast te stellen wie wel en wie niet daarvoor in aanmerking komt. Nederland klopt zich zelf wel op de borst over de VOC mentaliteit en eist andersom van de hele wereld excuses als er wat is voorgevallen. Geef dan op zijn minst ook toe dat daar fouten zijn gemaakt. Pas dan kunnen we er met elkaar over praten en het samen afsluiten.’

Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Ronald Bijnaar

‘Als kind begreep ik niet waarom het voor mijn oma zo belangrijk was’

‘Als ik aan 1 juli denk dan denk ik aan mijn oma. Het was echt haar feest. Een week van te voren streek en bond ze haar hoofddoek en legde ze al haar kleren klaar. Het liefst stak ze mij en mijn neefjes en nichtjes ook in een feestelijk gewaad en bond ze ons een hoofddoek om. Die hoofddoek vond ik verschrikkelijk. Ik schaamde me dood tegenover mijn klasgenootjes. Hoewel ik het feest zelf altijd heel gezellig vond, begreep ik als kind nooit precies wat het betekende en waarom het voor mijn oma zo belangrijk was. Natuurlijk had ik gehoord over de slavernij. Maar wat die onderdrukking precies inhield en waarom het zo erg was, daar vertelde mijn oma eigenlijk nooit over. Ik heb mijn oma ook nooit meer kunnen vragen waarom 1 juli zo belangrijk voor haar was, want op elfjarige leeftijd vertrok ik naar Nederland en toen ik jaren later terug ging naar Suriname was zij al overleden.’

‘Bij ons thuis werd er ook nooit zo veel over de slavernij gesproken. Niet dat het taboe was, maar het speelde niet zo’n rol. Rond mijn dertigste kreeg ik meer interesse voor het verleden van mijn voorouders. Ik wilde graag weten waar ik vandaan kwam. Toen ik jong was zei ik altijd dat ik naar Ghana wilde – al weet ik niet precies waarom en of mijn voorouders daar überhaupt wel kwamen. Ik wilde ook weten waarom het thema slavernij voor sommige mensen zo beladen is. Vooral voor autochtone Nederlanders. Ik kan dat nog steeds niet begrijpen. Want iedereen weet toch dat we dit met z’n allen afkeuren en dat de Nederlanders en de Surinamers van nu niet dezelfde mensen als toen zijn? Het is een gedeelde geschiedenis wij hebben het samen meegemaakt dan moet je toch ook samen kunnen bespreken? Als je mij persoonlijk vraagt ‘hoe diep zit de pijn’, dan is mijn antwoord: niet heel diep. Maar het zou mij wel heel diep raken, als we dit onderwerp nooit bespreekbaar konden maken en als men de impact ervan blijft ontkennen.’

‘Verder denk ik dat wij als afro-Surinaamse gemeenschap heel trots moeten zijn op onze voorouders. Dat waren hele sterke mensen die onder erbarmelijke omstandigheden de overtocht per schip uit Afrika maakten en overleefden. Zij hebben gestreden en gevochten voor hun vrijheid om ons een betere toekomst te geven. Dus mocht je soms denken dat je het tegenwoordig zwaar hebt, denk dan aan onze voorouders. Wij zijn sterk en trotse mensen net als onze voorouders en zullen altijd elke tegenslag te boven komen. Deze kracht en doorzettingsvermogen moeten wij ook aan onze kinderen doorgeven, zodat zij een goede toekomst tegemoet gaan. Laat het werk en de strijd van onze voorouders niet voor niets zijn geweest. Wij zijn het bijna verplicht aan hen om er nu iets van te maken. Zodat zij andersom ook trots op ons zouden zijn geweest.’

Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Peggy Wijntuin

‘Als je het verleden wegstopt, kun je er ook niet van leren’

‘De herdenking van ons slavernijverleden is voor mij een eerbetoon aan mijn moeder en aan haar moeder en aan alle voorouders die zich hebben opgeofferd zodat ik hier in vrijheid kan leven en mijn keuzes kan maken. Natuurlijk leef ik vandaag de dag en niet toen. Maar ik weet wel dat mijn opvoeding heeft gezorgd dat ik ben wie ik nu ben: een strijdvaardige vrouw die gaat voor haar doelen. Ik weiger slachtoffer te zijn. Als ik jonge mensen hun leven zie vergooien, onbewust van de weg die hun voorouders aflegden, dan doet mij dat pijn. Wees je toch bewust dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Grijp je kansen.’

‘Mijn moeder is door haar oma grootgebracht. Die heeft het nog meegemaakt. Zij is nog slavin geweest. Dat heeft mijn moeder in haar opvoeding heel duidelijk meegekregen. Ze is er helaas niet meer. Ze had enorm veel humor, maar ze was ook heel nederig. Met name in haar relatie tot witte mensen. Dat zijn onmiskenbaar de sporen van de blanke superioriteit. Die mentale krenking is er nog steeds. Voor veel mensen geldt nog altijd: hoe lichter van kleur hoe beter. Ze zien een huwelijk met een blanke als een upgrade van hun kleur. En bij de kapper wordt nog steeds gesproken over ‘goed haar’ en slecht haar’. Mijn kinderen zijn al groot, maar ik heb ze altijd opgevoed met het besef dat ze trots moeten zijn op hun kleur. Ik benadrukte het juist. ‘Kijk, wat een mooie zwarte baby’, zei ik dan. Zo haal je de pijn eruit.’

‘Ik ben geboren in Suriname. De lagere school deed ik voor een deel in Nederland. Ik kan me niet herinneren dat ik daar iets over slavernij heb geleerd en voor mijn dochters geldt hetzelfde. Dat is erg, want als je het verleden wegstopt, kunnen we er ook niet van leren. Natuurlijk is het een zwarte bladzij in de geschiedenis. Mensen die medemensen verkochten, uitbuitten en ontmenselijkten; het is verschrikkelijk en het heeft heel veel pijn veroorzaakt. Maar die pijn moet worden omgezet in trots. Als raadslid bij de PvdA ben ik hier behoorlijk actief in geweest. Ik werd Beschermvrouwe van Keti Koti en nam het initiatief voor de oprichting van een Rotterdams slavernijmonument. Sinds kort is dat er ook, en daar ben ik heel trots op. Het monument heeft een bijzondere en toepasselijke plek. Aan de Maas waar ooit de slavenschepen voorbij voeren. Vijfenzestig schepen tussen 1745 en 1780 om precies te zijn, die vervolgens vanuit Afrika met vijfentwintigduizend slaven op weg gingen naar de Cariben. Toch is dit nog maar een begin. Het monument op de Lloydpier moet een monument van alle Rotterdammers worden. Het moet onderdeel worden van lesprogramma’s op scholen. Ik hoop dat 1 juli in de toekomst niet meer alleen het feest van Surinamers zal zijn maar van alle Rotterdammers.’

Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Sabrina Starke

‘De pijn heeft een plek gekregen, mijn focus ligt nu op vooruitgang’

‘Slavernij is voor mij een zeer emotioneel thema dat uiteenlopende gevoelens oproept zoals verdriet, woede, kracht en trots. Mijn pijn heb ik een plek gegeven. Mijn focus ligt nu op vooruitgang, bewustwording, empowerment en kennisontwikkeling. Het is belangrijk de geschiedenis van onze voorouders en broeders en zusters te kennen en door te geven aan volgende generaties. Alleen dan kunnen we voorkomen dat zoiets niet nog een keer gebeurt. Als individu vind ik het belangrijk om in het leven te staan als een bewuste sterke zwarte vrouw. Die houding staat natuurlijk lijnrecht tegenover de waarden in de slaventijd. Mijn focus ligt niet op de slavernij alleen, maar op de totale geschiedenis van Afrika en Diaspora. Die geschiedenis is heel erg rijk. Wat wij betekend hebben voor deze wereld is onmogelijk in een paar zinnen uit te leggen. Onze cultuur is zo invloedrijk geweest en tot de dag van vandaag nog steeds medebepalend voor deze wereld. Daar ben ik trots op. En dat uit ik in mijn dagelijks leven en via mijn muziek.’

‘In mijn eigen omgeving zijn veel mensen met dit onderwerp bezig. Voor mijn gevoel leeft het dus wel degelijk. Nog belangrijker is dat ik zie dat de totale bewustzijn van de geschiedenis, onze afkomst en dergelijke, iets is waar mijn generatie wel dagelijks mee bezig is. Deze binding is heel belangrijk. Dat mag nooit verdwijnen. Het is deel van wie we zijn. Door die kennis kun je groeien tot een sterk individu in deze wereld. Tegelijkertijd weet ik ook dat een heleboel anderen helemaal niet zo met het thema bezigt zijn. De massa is niet goed op de hoogte van onze geschiedenis. Als kinderen en jongeren dit via huis uit meekrijgen, dan is dat dus alleen maar positief. Voor opgroeiende jongeren zijn positieve rolmodellen ontzettend belangrijk, zo weet ik uit ervaring. Dit onderwerp moet ook via scholen en via de verschillende kanalen waar de jeugd zich bevindt worden verspreid. Zelf ga ik het mijn eigen kinderen ook absoluut meegeven.’

‘Er is na 150 jaar slavernijafschaffing wel wat veranderd, maar tegelijkertijd is er nog steeds heel veel te doen. Het onderwerp is nog zo levend in de zwarte gemeenschap. Je merkt dat het mensen nog steeds hele veel doet. Alleen de politiek denkt daar niet zo over. Op landelijk en stedelijk niveau heeft dit onderwerp veel meer aandacht en erkenning nodig. Hoe Rotterdam er over 25 jaar uit zal zien, wat betreft dit thema, ligt helemaal in de handen van de zwarte gemeenschap. Toch denk ik dat er dan heel wat stappen zijn gezet. In Rotterdam maar ook op landelijk en wereldwijd niveau. Ik heb er vertrouwen in.’