Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Sylfriede Inderson en Eunice Sion

‘Die hoofddoek dragen wij met trots’

Sylfriede:  ‘Toen ik op jonge leeftijd met het thema slavernij werd geconfronteerd was ik in eerste instantie vooral heel erg boos. Al snel merkte ik dat je daar niks mee oplost. De boosheid maakte plaats voor bewondering. Ik was trots op wat mijn voorouders hadden doorstaan en de manier waarop zij hebben overleefd.  Trots op de overlevingsstrategieën die zij hebben bedacht. En ik wilde er alles over weten.’

Eunice: ‘Natuurlijk zijn we boos. Mensen denken blijkbaar dat ze het recht hebben om andere mensen dat soort dingen aan te doen. En die boosheid wordt nog steeds gevoed. Als je bezig bent met dit thema hoor je steeds meer verhalen.  Zoals laatst een bericht over een historische ontdekking van een schip vol slaven dat was vergaan. De Nederlandse bemanning had zich snel uit de voeten gemaakt, maar alle slaven waren verdronken. Ze zaten vastgeketend in het ruim en niemand had ze losgemaakt. Bang dat ze zouden vluchten. Dat is toch massamoord?’

Sylfriede: ‘Eunice en ik hebben elkaar echt gevonden in dit thema. We discussiëren erover, volgen samen cursussen en gaan naar lezingen zoals ‘Decolonizing the mind’ van Sandew Hira. Die opent echt je ogen over het ware motief en gevolgen van de trans-Atlantische slavenhandel. En dat hebben we op onze beurt in het ‘Surinaams Vrouwenhuis’ weer proberen over te dragen op andere zwarte vrouwen. Het Vrouwenhuis onder leiding van wijlen Machteld Cairo organiseerde ook de allereerste Bigi Spikri optocht in Rotterdam.’

Eunice: ‘Veel mensen zeggen dat je alleen een trauma kunt hebben als je iets zelf hebt meegemaakt. Misschien is dat wel waar maar toch voel ik de pijn die wordt overgedragen van generatie op generatie. Oude mensen praten er niet veel over. Ze zijn heel nederig en schamen zich er voor. Dat hebben ze ook vanuit hun geloof meegekregen. De moeder van mijn oma is nog slavin geweest. Ik ken de verhalen en de uitdrukkingen van vroeger.  ‘Doe niet zo als Susanna Du Plessis’, zeggen oude mensen nog steeds als je je niet gedraagt. Dat was een slavenhoudster die heel wreed was. Tijdens een boottocht heeft zij eigenhandig een huilende baby van een slavin net zo lang onder water gehouden tot die verdronk.’

Sylfriede: ‘De oude gebruiken en gewoontes die hun oorsprong vinden in de slavernijperiode zijn bijzonder. Ze zeggen heel veel over hoe de mensen leefden en hoe ze met hun situatie omgingen. Onze hoofddoek en koto zijn overblijfselen uit het slavernij- en koloniaalverleden. Mensen kijken er nu heel verschillend tegenaan. De ene helft is er faliekant op tegen om dat soort kleding te dragen, zelfs op 1 juli. Ze waren bedoeld om het mooie lichaam van de slavin te verhullen, zodat de slavenmeester niet in verleiding zou komen en de slavenmeesteres niet jaloers zou worden. Je kunt er voor kiezen om ze uit respect niet dragen. Eunice en ik dragen het uit respect juist wel.’

Eunice: ‘Ik draag het met trots. Want ook al moesten de slavinnen zich verhullen in vormloze gewaden, ze wisten er wel iets moois van te maken. En dat doen wij vandaag de dag ook. Ik vind dat juist alleen maar mooi en getuigen van creativiteit en kracht.’

Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Shehera Grot

‘Die onwetendheid, daar zit mijn pijn’

‘Ze lagen heel dicht naast elkaar, rijen hoog op elkaar gestapeld, aan elkaar vastgeketend. Eens in de week mochten ze even luchten en een stukje lopen. Naar de wc konden ze niet. Het schijnt dat je een slavenschip al van kilometers ver kon ruiken. En vlak voor ze aan wal gingen, werden ze schoongespoten en bijgevoed, want ze moesten natuurlijk wel interessant zijn voor de verkoop. De slaven die uit Afrika werden gehaald om op de Hollandse plantages in Suriname te gaan werken, hebben het verschrikkelijk gehad. Ik ben fotograaf en dit vreselijke beeld heeft mij geïnspireerd tot het maken van een kunstproject. Het werd onderdeel van de groepsexpositie Manumission, een tentoonstelling die is geïnspireerd op iconische beelden uit de slavernij.’

‘Als kind was ik al erg in het onderwerp slavernij geïnteresseerd. Ik hield er spreekbeurten over en ik wilde er alles over weten. Later ben een economische studie gaan doen en toen raakte het een beetje op de achtergrond. Pas toen ik er ook nog fotografie bij deed, kwam het thema eigenlijk weer op mijn pad. Ik merkte dat ik juist in mijn foto’s mijn gevoel kon laten zien. Ik ben altijd erg geïnteresseerd in beweegredenen van anderen. Laatst was ik bij een discussie over het slavernijverleden. Toen was er een hele boze mevrouw die perse excuses wilde van de Nederlandse koningin -toen nog- namens het hele Nederlandse volk.  Wat los je daar nou mee op, dacht ik? Die vrouw zou haar pijn moeten benoemen, zodat het inzichtelijk wordt voor anderen. De dag erna zat ik in de trein. Er zat een Nederlandse man tegenover me en ik stelde me voor hoe het zou zijn als die ineens uit het niet ‘sorry’ tegen mij zou zeggen. Dat zou raar zijn. Reden voor behoefte aan het pardon, lijkt mij erkenning. Maar erkenning zou je denk ik via een andere weg moeten krijgen. Bijvoorbeeld door het onderwerp opnemen in het curriculum op school of door de afschaffing nationaal vieren.’

‘Het creëren van begrip en bewustzijn is een belangrijke eerste stap. Vooral bij jongeren. Want er is in Rotterdam een grote groep donkere jongeren met zo’n attitude van ‘ach, wat kan mij het schelen’.  Dan zeg ik altijd: ‘weet jij wel hoe hard jouw voorouders hebben gestreden en hoe jij de boel nu verwaarloosd?’ Als onderdeel van mijn kunstproject geef ik gastlessen aan Rotterdamse jongeren van het mbo. Ik stel ze de vraag hoe lang geleden zij denken dat de trans-Atlantische slavernij heeft plaatsgevonden. De meerderheid weet niet eens wat het is. Nadat ik het heb uitgelegd, gaat er soms een lampje branden en dan zegen ze  ‘Vijftien jaar geleden?  Tachtig jaar geleden?’ Ze hebben geen idee. Ik denk dat daar vooral mijn pijn zit. De onwetendheid. Natuurlijk geloof ik wel dat er een erfenis is vanuit de slavernij, in de vorm van negatief zelfbeeld dat onbewust aan de volgende generatie wordt meegegeven. Dat kan om hele kleine dingen gaan maar het is vaak wel tekenend.’

 

Een persoonlijk verhaal over Keti Koti. Verscheen in 2013 in het boek “Hoe diep zit de pijn?” met interviews en foto’s van Sanne van der Most. Nog te bestellen voor €10,00 via info@ketikotirotterdam.nl

Imro de Randamie

‘Wij zwarten moeten voor onze eigen emancipatie zorgen’

‘Wat Afrika is aangedaan zie ik als pure Holocaust. Die kwaadheid  ben ik nu voorbij. Boos zijn kost energie en levert niets op. Wat ik helaas wel nog steeds zie, zijn zwarten die het heel erg moeilijk hebben. Ook al zijn we even intelligent, even hoog opgeleid, we krijgen toch minder kansen. We worden vaker beschuldigd van criminaliteit en we hebben duidelijk een lagere sociaal maatschappelijke positie dan blanke Nederlanders. Dat doet pijn. Die witte denkrasters waarin zwarten er slecht van af komen, vormen de erfenis van de slavernij. Niet alleen voor de zwarten maar óók voor de witten. Want de nazaten van de slavenhouders kunnen niet anders naar de wereld kijken dan vanuit hun superioriteit. Wij zwarte mensen zullen dus zelf voor onze emancipatie moeten zorgen. Dat kunnen de witte mensen onze nooit leren.’

‘Op school wordt veel te weinig aandacht aan het onderwerp besteed. Ik durf bijvoorbeeld te beweren dat het grootste deel van de zwarte Afrikaanse Surinamers vandaag de dag niks weet over het verzet van slaven. Alles wat wij op school kregen, kwam uit Nederlandse studieboeken en daar werd dat niet verteld. Bij ons thuis was slavernij wél echt een thema . Mijn vader vertelde over de onderdrukking. En hoe het zware straffen van generatie op generatie overging. Ik zag hem zelf ook worstelen met die thema’s. Mijn vader leeft nog steeds. Het is een hele lieve man, met eindeloos respect voor anderen, maar ook verschrikkelijk streng en dat heb ik geweten. Hij droomde van ondernemerschap maar in plaats daarvan ging hij de verpleging in en leerde hij ons dienstbaarheid, naastenliefde en compassie.

‘Wij zwarten zijn collectief verdoofd. De pijn zit heel diep en bepaalt mede ons handelen in het hier en nu. Toch moet je je ertegen blijven verzetten, anders kun je niet functioneren. Dat is in elk geval altijd mijn levenshouding geweest.  Vanuit die insteek ben ik leraar maatschappijleer geworden en later maatschappelijk ondernemer. Ik probeer zwarte mensen bewust te maken van hun positie, ze te verheffen. Iedere keer ben ik weer trots als mensen tegen mij zeggen ‘bedankt dat je mijn ogen hebt geopend’. Kennelijk maak ook ik het verschil en is het niet voor niets.’

‘Jonge Afro-Surinamers  en jongeren uit de voormalige Nederlandse Antillen in Rotterdam zijn een beetje zoekende. Ik zie het ook aan mijn eigen kinderen. Maar of ze nu willen of niet, vroeg of laat worden ze er mee geconfronteerd. En dan merken ze dat ze toch net iets harder moeten lopen dan de rest. Juist daarom is het heel belangrijk om ze met het verleden te confronteren. Als je je eigen geschiedenis niet kent, kun je ook niet vooruitblikken. In dat kader vind ik 1 juli dan ook erg belangrijk. En dit jaar natuurlijk helemaal. Die dag één van de  startpunten  van de bevrijding van de zwarte mens. Daar moeten we bij stil staan, ieder jaar weer.’

 

 

 

Klik hier voor het fotoverslag van 2015